Thực hiện chủ trương lớn của Nhà nước về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, huyện, ba tỉnh Lâm Đồng, Đắk Nông và Bình Thuận đang được xem xét sáp nhập, mở ra viễn cảnh về một tỉnh mới hùng mạnh, trù phú, hội tụ cả rừng núi, biển đảo, hứa hẹn tạo ra những đột phá về kinh tế, xã hội và du lịch.

Việc sáp nhập này không chỉ đơn thuần là gộp các đơn vị hành chính, mà còn là sự kết hợp độc đáo về địa lý, văn hóa và kinh tế. Tỉnh mới sẽ sở hữu những hồ nước ngọt tự nhiên và nhân tạo lớn, những bãi biển tuyệt đẹp, hòn đảo Phú Quý mang ý nghĩa chiến lược quan trọng, thậm chí cả một “Vịnh Hạ Long” trên cao nguyên. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích những tiềm năng và thách thức của việc sáp nhập ba tỉnh này, đồng thời khám phá những đặc điểm nổi bật về địa lý, kinh tế và văn hóa của vùng đất mới này.

Một Tỉnh “Tất Cả Trong Một”: Biển, Rừng, Núi và Hồ Nước

Nếu phương án sáp nhập Bình Thuận, Lâm Đồng và Đắk Nông được thông qua, tỉnh mới sẽ là một sự kết hợp hài hòa giữa biển cả, rừng núi và những hồ nước rộng lớn. Đây sẽ là một trong số ít các tỉnh của Việt Nam có đầy đủ các yếu tố địa lý đa dạng như vậy.

Vị trí địa lý đặc biệt này mang lại cho tỉnh mới những lợi thế cạnh tranh lớn. Với đường bờ biển dài của Bình Thuận, tỉnh có thể phát triển mạnh mẽ các ngành kinh tế biển như du lịch, khai thác và chế biến hải sản, vận tải biển. Trong khi đó, vùng cao nguyên Lâm Đồng và Đắk Nông với khí hậu mát mẻ, đất đai màu mỡ là điều kiện lý tưởng để phát triển nông nghiệp công nghệ cao, trồng các loại cây công nghiệp và cây ăn quả có giá trị kinh tế cao.

Sự kết hợp giữa biển và núi cũng tạo ra những cảnh quan thiên nhiên độc đáo, thu hút du khách đến tham quan và khám phá. Những bãi biển cát trắng trải dài, những ngọn núi hùng vĩ, những hồ nước trong xanh sẽ là những điểm đến hấp dẫn đối với du khách trong và ngoài nước.

Vị Trí Chiến Lược: Cửa Ngõ Ra Biển Đông và Kết Nối Tây Nguyên

Tỉnh mới sau khi sáp nhập sẽ sở hữu cả đường biên giới trên biển và trên đất liền, tạo nên một vị trí chiến lược quan trọng về kinh tế và quốc phòng.

Đường biên giới trên biển của Bình Thuận là cửa ngõ quan trọng để tỉnh kết nối với Biển Đông, một trong những tuyến hàng hải huyết mạch của thế giới. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển các hoạt động thương mại, xuất nhập khẩu và vận tải biển.

Đường biên giới trên bộ của Đắk Nông kết nối tỉnh với các tỉnh Bình Phước và Vương quốc Campuchia, mở ra cơ hội giao thương và hợp tác kinh tế với các nước trong khu vực.

Sự kết hợp giữa vị trí ven biển và vị trí trên cao nguyên tạo ra một sự cân bằng về địa lý, giúp tỉnh mới có thể phát triển đa dạng các ngành kinh tế và giảm thiểu rủi ro do biến đổi khí hậu.

Kết Nối Giao Thông: Đầu Tư Cho Tương Lai

Hệ thống giao thông đường bộ kết nối ba thành phố lớn của Bình Thuận, Lâm Đồng và Đắk Nông đang được đầu tư và nâng cấp, hứa hẹn sẽ tạo ra một mạng lưới giao thông đồng bộ và hiện đại, phục vụ cho sự phát triển kinh tế và xã hội của tỉnh mới.

• Phan Thiết – Đà Lạt: Quãng đường 158 km, thời gian di chuyển khoảng 3 giờ 37 phút bằng ô tô.
• Đà Lạt – Gia Nghĩa: Quãng đường 183 km, thời gian di chuyển khoảng 3 giờ 55 phút bằng ô tô.
• Gia Nghĩa – Phan Thiết: Quãng đường 205 km, thời gian di chuyển khoảng 4 giờ 39 phút bằng ô tô.

Việc nâng cấp và mở rộng các tuyến đường này sẽ giúp giảm thời gian di chuyển giữa các địa phương, tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao thương, du lịch và đầu tư.

Ngoài ra, việc đầu tư vào các loại hình giao thông khác như đường sắt, đường hàng không cũng là rất cần thiết để đáp ứng nhu cầu phát triển của tỉnh mới trong tương lai.

Điểm Chung Về Địa Chất Giữa Lâm Đồng và Đắk Nông: Nền Tảng Cho Nông Nghiệp

Về mặt địa chất, Lâm Đồng và Đắk Nông có nhiều đặc điểm chung, đặc biệt là sự phân bố rộng rãi của đá bazan, tạo nên những vùng đất đỏ bazan màu mỡ, rất thích hợp cho việc trồng các loại cây công nghiệp dài ngày.

• Đá bazan: Cả hai tỉnh đều nằm trên nền đá bazan, hình thành từ hoạt động phun trào núi lửa trong quá khứ.
• Đất đỏ bazan: Đá bazan phong hóa tạo thành đất đỏ bazan màu mỡ, thích hợp cho các loại cây công nghiệp như cà phê, cao su, điều, hồ tiêu, và đặc biệt là sầu riêng.
• Cao nguyên: Cả hai tỉnh đều nằm trên các cao nguyên của vùng Tây Nguyên. Lâm Đồng có cao nguyên Lang Biang, Di Linh – Bảo Lộc, trong khi Đắk Nông nằm trọn trên cao nguyên M’Nông.
• Địa hình cao nguyên: Tạo nên sự phân bậc độ cao, nhiều đồi núi và bề mặt tương đối bằng phẳng xen kẽ.
• Lịch sử kiến tạo địa chất phức tạp: Chịu ảnh hưởng của nhiều giai đoạn vận động tạo núi và hoạt động magma.
• Đới đứt gãy kiến tạo: Tồn tại các đới đứt gãy kiến tạo, có thể ảnh hưởng đến sự phân bố khoáng sản và tiềm ẩn nguy cơ về tai biến địa chất.

Những đặc điểm địa chất này là nền tảng quan trọng cho sự phát triển của ngành nông nghiệp ở cả hai tỉnh. Việc tận dụng tối đa lợi thế về đất đai và khí hậu sẽ giúp tỉnh mới trở thành một trung tâm sản xuất nông nghiệp chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng mỗi tỉnh vẫn có những đặc điểm địa chất riêng biệt. Ví dụ, Lâm Đồng được biết đến với cấu trúc địa chất phức tạp hơn và sự đa dạng về khoáng sản hơn so với Đắk Nông. Đắk Nông lại nổi bật với hệ thống hang động núi lửa độc đáo và được UNESCO công nhận là Công viên địa chất toàn cầu.

Địa Chất Bình Thuận: Đa Dạng và Giàu Tiềm Năng

Cấu tạo địa chất của Bình Thuận khá phức tạp và đa dạng, chịu ảnh hưởng của nhiều giai đoạn kiến tạo khác nhau.

• Sự xâm nhập của đá magma: Chủ yếu là các khối granit thuộc phức hệ Đèo Cả, phân bố rộng rãi ở khu vực ven biển và sâu trong đất liền.
• Trầm tích lục địa: Với các thành tạo Neogen hệ tầng Đồng Nai (cuội kết, sạn kết, bột kết, sét kết) và các trầm tích Đệ Tứ (cát, sạn, sỏi, sét).
• Trầm tích biển: Với các thành tạo Đệ Tứ (cát biển, cồn cát). Đặc biệt, dải cát ven biển Bình Thuận có sự phân hóa thành 4 đơn vị địa mạo – trầm tích tương ứng với 4 đơn vị cấu trúc địa chất: đồng bằng – vũng vịnh (lagoon); cồn cát và thềm cát ven biển; đới thủy triều; đáy biển nông ven bờ.
• Đá phun trào: Các bazan tuổi Neogen – Đệ Tứ, tuy nhiên diện tích không lớn như các tỉnh Tây Nguyên.
• Hệ thống đứt gãy kiến tạo: Tồn tại nhiều hệ thống đứt gãy kiến tạo, có phương á kinh tuyến và tây bắc – đông nam.
• Địa hình đa dạng: Đồi núi thấp chiếm phần lớn diện tích, đồng bằng ven biển nhỏ hẹp, đồi cát và cồn cát ven biển.

Cấu tạo địa chất này đã tạo nên một số nguồn khoáng sản quan trọng cho Bình Thuận:

• Sa khoáng titan – zircon: Tỉnh có trữ lượng lớn, tập trung ở khu vực ven biển.
• Cát trắng thạch anh: Phân bố ở một số khu vực ven biển, có chất lượng tốt cho sản xuất thủy tinh.
• Sét bentonit: Có trữ lượng đáng kể, sử dụng trong công nghiệp hóa chất và khai thác dầu mỏ.
• Đá xây dựng (granit, đá ốp lát): Phân bố rộng rãi, đáp ứng nhu cầu xây dựng.
• Nước khoáng Vĩnh Hảo: Nổi tiếng với thương hiệu nước khoáng Vĩnh Hảo.

Sự đa dạng về địa chất và khoáng sản là một lợi thế lớn cho Bình Thuận, giúp tỉnh có thể phát triển nhiều ngành công nghiệp khác nhau, từ khai thác khoáng sản đến sản xuất vật liệu xây dựng và chế biến thực phẩm.

“Thế Giới Hồ”: Tiềm Năng Phát Triển Du Lịch và Nông Nghiệp

Việc sáp nhập Bình Thuận, Đắk Nông và Lâm Đồng sẽ tạo ra một tỉnh mới với “thế giới hồ” nước ngọt nhân tạo và tự nhiên. Nhiều hồ nước ngọt của tỉnh mới có cảnh quan đẹp như phim, có hồ có tuổi đời hàng trăm năm.

Các hồ nước nổi tiếng của tỉnh mới:

• Bình Thuận:
  • Hồ Biển Lạc: Hồ nước ngọt tự nhiên lớn nhất Bình Thuận.
  • Hồ Suối Đá: Hồ nước tự nhiên với khung cảnh nên thơ, lãng mạn.
  • Hồ Bàu Trắng (Bàu Sen): Hệ thống các hồ nước ngọt tự nhiên nằm giữa những đồi cát trắng.
  • Các hồ thủy lợi, thủy điện: Hồ Cà Dây, hồ Đa Mi, hồ Hàm Thuận, hồ Sông Quao, hồ Sông Lũy…
• Lâm Đồng:
  • Hồ Xuân Hương (Đà Lạt): Hồ nhân tạo nằm ngay trung tâm thành phố, được ví như trái tim của Đà Lạt.
  • Hồ Tuyền Lâm (Đà Lạt): Hồ nước ngọt tự nhiên lớn nhất Đà Lạt, được bao bọc bởi rừng thông xanh ngát.
  • Hồ Than Thở (Đà Lạt): Hồ nước gắn liền với câu chuyện tình buồn lãng mạn.
  • Hồ Suối Vàng (Đà Lạt): Một trong những hồ nước tự nhiên lớn nhất Đà Lạt.
  • Hồ Đa Nhim (Đơn Dương): Hồ thủy điện lớn với cảnh quan thiên nhiên đẹp và hùng vĩ.
  • Hồ Vô Cực (Đà Lạt): Hồ nước độc đáo với tiểu cảnh hai gương mặt nhìn vào nhau.
  • Hồ Kala (Di Linh): Hồ nước tự nhiên hoang sơ, yên bình.

• Đắk Nông:
  • Hồ Ea Snô (Krông Nô): Hồ nước ngọt tự nhiên lớn với diện tích khoảng 80 ha.
  • Hồ Tây Đắk Mil (Đắk Mil): Hồ núi lửa nằm ngay trung tâm thị xã, có cảnh quan thơ mộng.
  • Hồ Trúc (Cư Jút): Một trong những hồ nước tự nhiên lớn nhất Đắk Nông.
  • Hồ Tà Đùng (Đắk Glong): Được mệnh danh là “Vịnh Hạ Long của Tây Nguyên”.
  • Hồ Thủy điện Buôn Tua Srah (Krông Nô): Hồ nhân tạo với bãi cát trắng trải dài bên hồ.
  • Hồ Đắk R’Tih (giáp ranh Gia Nghĩa và Đắk R’Lấp): Hồ chứa nước của cụm thủy điện Đắk R’Tih.

Các hồ nước này không chỉ có vai trò quan trọng trong việc cung cấp nước cho sinh hoạt và sản xuất mà còn là những điểm đến du lịch hấp dẫn với cảnh quan thiên nhiên đa dạng và hoạt động thú vị.

Vai trò quan trọng của hồ nước đối với nông nghiệp và môi trường:

• Đối với phát triển nông nghiệp:
  • Cung cấp nước tưới cho các vùng trồng trọt.
  • Môi trường thuận lợi cho việc nuôi trồng thủy sản.
  • Điều tiết dòng chảy, giúp giảm thiểu tình trạng ngập úng vào mùa mưa và cung cấp nước vào mùa khô.
  • Phát triển nông nghiệp kết hợp du lịch.
• Đối với môi trường, cảnh quan:
  • Duy trì hệ sinh thái, là môi trường sống của nhiều loài động thực vật.
  • Điều hòa khí hậu, làm dịu mát không khí trong vùng.
  • Cung cấp nước sinh hoạt cho người dân và các khu đô thị.
  • Tạo cảnh quan và không gian xanh, là điểm vui chơi giải trí, thư giãn cho người dân và du khách.
  • Giảm thiểu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu.

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý đến một số thách thức và tác động tiêu cực tiềm ẩn đối với các hồ nước ngọt như: ô nhiễm môi trường, thay đổi dòng chảy, bồi lắng, mất đa dạng sinh học…

Đảo Phú Quý: Hòn Ngọc Biển Đông và Tiềm Năng Du Lịch

Việc sáp nhập Đắk Nông, Bình Thuận với Lâm Đồng sẽ giúp tỉnh mới sở hữu một hòn đảo lớn, đó chính là đảo Phú Quý, huyện đảo thuộc tỉnh Bình Thuận.

Lịch sử hình thành và phát triển của đảo Phú Quý:

• Thời Tiền Lê (thế kỷ X-XI): Đảo được ghi nhận trong lịch sử với tên gọi Cổ Long (Koh Rong).
• Các thời kỳ sau: Đảo còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như Thuận Tịnh, Thuận Tĩnh, Cù Lao Khoai Xứ, Cù Lao Thu.
• Thời Nguyễn: Đảo có tên là Vu Đảo hay Hòn Khoai, sau đó đổi thành Thuận Tĩnh. Đến năm Thiệu Trị thứ 4 (1844), đảo được đổi tên thành tổng Phú Quý.
• Hình thành do quá trình vận động của núi lửa cách đây hàng triệu năm.
• Thời kỳ Chăm Pa: Đảo có thể đã nằm trong phạm vi ảnh hưởng của vương quốc Chăm Pa.
• Thời kỳ Trịnh – Nguyễn phân tranh (1627-1672): Nhiều ngư dân miền Trung đã tìm đến đảo Phú Quý sinh sống.
• Sau năm 1975: Đảo Phú Quý thuộc tỉnh Thuận Hải, sau đó thuộc tỉnh Bình Thuận.

Vị trí địa lý và đặc điểm tự nhiên của đảo Phú Quý:

• Nằm cách thành phố Phan Thiết khoảng 120 km về phía đông nam.
• Là một quần đảo gồm 12 đảo lớn nhỏ, trong đó đảo chính Phú Quý là đảo lớn nhất và có dân cư sinh sống.
• Nổi tiếng với vẻ đẹp hoang sơ, bình dị và những bãi biển tuyệt đẹp với làn nước trong xanh, bờ cát trắng mịn.

Các điểm du lịch nổi tiếng trên đảo Phú Quý:

• Bãi Nhỏ – Gành Hang: Bãi tắm hình bán nguyệt được ôm ấp bởi những vách đá dựng đứng.
• Vịnh Triều Dương: Bãi biển cát trắng trải dài, nước biển xanh ngắt.
• Hòn Tranh: Hòn đảo nhỏ với bãi biển đẹp và hệ sinh thái san hô phong phú.
• Đỉnh Cao Cát: Nơi ngắm toàn cảnh đảo Phú Quý.
• Mũi Dinh Thầy: Nơi ngắm bình minh đẹp nhất trên đảo và có Mộ Thầy linh thiêng.
• Cánh đồng quạt gió: Điểm check-in ấn tượng với những trụ điện gió khổng lồ.

Vai trò quan trọng của đảo Phú Quý đối với quốc phòng và an ninh của Việt Nam:

• Vị trí chiến lược trọng yếu.
• Tiền tiêu bảo vệ đất liền.
• Hậu cần cho Trường Sa và DK1.
• Kiểm soát tuyến hàng hải quốc tế.
• Điểm A6 xác định đường cơ sở lãnh hải.
• Xây dựng khu vực phòng thủ vững chắc.
• Thế trận quốc phòng toàn dân.

Nếu phương án sáp nhập tỉnh Bình Thuận, Đắk Nông với tỉnh Lâm Đồng được chấp thuận, đảo Phú Quý vẫn được ví như “một Bali thu nhỏ” của tỉnh mới, với tiềm năng du lịch biển đảo rất lớn.

Tóm lại

Việc sáp nhập ba tỉnh Lâm Đồng, Đắk Nông và Bình Thuận là một chủ trương lớn, đầy tiềm năng và cũng không ít thách thức, đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng, đồng bộ và sự đồng thuận cao của người dân để có thể phát huy tối đa lợi thế và hạn chế tối thiểu những tác động tiêu cực, hướng tới một tương lai phát triển bền vững và thịnh vượng cho vùng đất mới.

Hướng Tiên Tourist tổng hợp từ Báo Dân Việt ngày 13/3/2025 theo Đông Hoàng